Insubre/IV coniugazione

Wikibooks, manuali e libri di testo liberi.
Indice del libro

La IV coniugazione è formata dai verbi terminanti in . Sono tutti plurisillabici. Il falso monosillabico (dire) possiede una coniugazione particolare. Mostriamo qui come esempio cusì (cucire), mentre come eccezioni importanti dormì (dormire) e morì (morire).

cusì:

ind. presente imperativo ind. imperfetto ind. futuro cong. presente cong. passato condizionale
mì cusìssi - mì cusìvi mì cusiróo (che) mì cusìssi (che) mì cusèssi mì cusirìa/cusirìss/cusirìssi
tì te cusìsset cusìss! tì te cusìvet tì te cusìré(t) (che) tì te cusìsset (che) tì te cusèsset tì te cusirìet/cusirìsset
lù el cusìss che el cusìssa! lù el cusìva lù el cusìrà (che) lù el cusìssa (che) lù el cusèss lù el cusirìa/cusirìss
nun cusìssom cusìssom! nun cusìvom nun cusìrèmm (che) nun cusìssom (che) nun cusèssom nun cusirìom/cusirìssom
violter cusìssov/cusii cusii! violter cusìvov violter cusìrii (che) violter cusìssov/cusii (che) violter cusèssov violter cusirìov/cusirìssov
lor cusìssen che cusìssen! lor cusìven lor cusìrànn (che) lor cusìssen (che) lor cusèssen lor cusirìen/cusirìssen
infinito gerundio participio
cusì cusénd(o) cusìi
  • La norma della IV coniugazione prevede l'uso del suffisso -ss- come nell'esempio.
  • Esistono alcuni verbi come vegnì (venire) che hanno di preferenza il participio in -uu come nella II e III coniugazione.


dormì:

ind. presente imperativo ind. imperfetto ind. futuro cong. presente cong. passato condizionale
mì dormi - mì dormìvi mì dormiróo (che) mì dormi (che) mì dormissi mì dormarìa/dormarìss/dormarìssi
tì te dormet dorma! tì te dormìvet tì te dormìré(t) (che) tì te dorma (che) tì te dormisset tì te dormarìet/dormarìsset
lù el dorma che el dorma! lù el dormìva lù el dormìrà (che) lù el dorma (che) lù el dormiss lù el dormarìa/dormarìss
nun dormom dormom! nun dormìvom nun dormarèmm (che) nun dormom (che) nun dormissom nun dormarìom/dormarìssom
violter dormov/dormii dormii! violter dormìvov violter dormarii (che) violter dormov/dormii (che) violter dormissov violter dormarìov/dormarìssov
lor dormen che dormen! lor dormìven lor dormarànn (che) lor dormen (che) lor dormissen/dormissan lor dormarìen/dormarìssen
infinito gerundio participio
dormì dorménd(o) dormìi
  • Questo verbo non usa -ss-, e quindi deve usare una -a eufonica o riabilitare, in alcune varianti, la -ss-.
  • Alcuni parlanti usano coniugare il presente indicativo di questo verbo come di fatto è il congiuntivo passato, per analogia con i verbi regolari.


morì:

ind. presente imperativo ind. imperfetto ind. futuro cong. presente cong. passato condizionale
mì moeuri - mì morìvi mì moriróo (che) mì moeura (che) mì morissi mì morarìa/morarìss/morarìssi
tì te moeuret moeura! tì te morìvet tì te morìré(t) (che) tì te moeura (che) tì te morisset tì te morarìet/morarìsset
lù el moeur che el moeura! lù el morìva lù el morìrà (che) lù el moeura (che) lù el moriss lù el morarìa/morarìss
nun moeurom moeurom! nun morìvom nun morarèmm (che) nun moeurom (che) nun morissom nun morarìom/morarìssom
violter moeurov/morii morii! violter morìvov violter morarii (che) violter morov/morii (che) violter morissov violter morarìov/morarìssov
lor moeuren che moeuren! lor morìven lor morarànn (che) lor moeuren (che) lor morissen/morissan lor morarìen/morarìssen
infinito gerundio participio
morì morénd(o) mòrt


  • Questo verbo non usa -ss-, forse per analogia con vorè della II coniugazione.
  • È inoltre un esempio di verbo che possiede un participio irregolare (mòrt), derivante direttamente dall'equivalente latino (mortuus). In altri verbi la forma eccezionale del participio è compresente alla forma regolare, utilizzata soprattutto nel registro popolare, come in rott-rompuu, sucess-suceduu, vist-veduu, miss-metuu, ecc.