Latino/Aggettivi e pronomi determinativi

Wikibooks, manuali e libri di testo liberi.
Indice del libro

I pronomi e aggettivi determinativi sono riportati nelle seguenti tabelle.

Modello: is, ea, id, egli, ella, ciò.

Casi Sing. M. Sing. F. Sing. N. Plur. M. Plur. F. Plur. N.
Nom. is ea id ei / ii eae ea
Gen. eius eius eius eōrum eārum eōrum
Dat. ei ei ei eis / iis eis / iis eis / iis
Acc. eum eam id eos eas ea
Abl. eis / iis eis / iis eis / iis

Modello: idem, eǎdem, idem, il medesimo.

Casi Sing. M. Sing. F. Sing. N. Plur. M. Plur. F. Plur. N.
Nom. idem eǎdem idem iidem eaedem eadem
Gen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem
Dat. eīdem eīdem eīdem iisdem iisdem iisdem
Acc. eundem eandem idem eosdem easdem eadem
Abl. eōdem eādem eōdem iisdem iisdem iisdem

Modello: ipse, ipsa, ipsum, stesso.

Casi Sing. M. Sing. F. Sing. N. Plur. M. Plur. F. Plur. N.
Nom. ipse ipsa ipsum ipsī ipsae ipsa
Gen. ipsīus ipsīus ipsīus ipsōrum ipsārum ipsōrum
Dat. ipsī ipsī ipsī ipsīs ipsīs ipsīs
Acc. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
Abl. ipsō ipsā ipsō ipsīs ipsīs ipsīs

Particolarità sintattiche dei determinativi[modifica]

1. Is, ea, id ha diversi significati: può essere Pronome Personale di terza persona e Pronome-Aggettivo Determinativo; in questo caso è impiegato per richiamare un termine già presente nel testo oppure per anticipare un Pronome Relativo. Se è preceduto da una Congiunzione Coordinante e seguito da un Aggettivo, allora ha significato rafforzativo ("per giunta, inoltre"). Ad esempio: Indignum hoc video videri omnibus, iudices, et id iam priore actione, cum haec testes dicerent, intellexi. (Cic.). / "Vedo che questo sembra a tutti indegno, o giudici, e per giunta già lo compresi nel precedente processo, dal momento che i testimoni dicevano queste cose.".

2. Idem, eader, idem significa "uguale, identico (a quanto già detto e presente nel testo)". Assieme ad ac o atque stabilisce un confronto. Ad esempio: Idem hoc decretum est in L. Cassium. (Cic.). / "Questa medesima decisione fu presa contro L. Crasso." e Utilissimus idem ac brevissimus bonarusm malarumque rerum dilectus est cogitare quid aut volueris sub alio principe auto nolueris. (Tac.).

3. Ipes, ipsa, ipsum significa "proprio lui, lui in persona" e serve a mettere in evidenza un elemento del testo. Ad esempio: Catilina ipse pertimuit, profugit. (Cic.). / "Catilina stesso (perfino Catilina / Catilina in persona) ebbe grande paura, scappò.".